Montalbano ile bir ay

Otuz hikaye, Otuz Gün Kitapta otuz hikaye var. Yazar, "her hikayeye bir gün verirseniz, Komiser Montalbano ile otuz gün birlikte olacaksýnýz" diyor okuyucusuna. Ama, ince bir mizah içeren ve kendine özgü bir adli vakalar demeti sunan bu hikayeleri bir solukta okuyabilirsiniz. Andrea Camilleri, kahramaný Montalbano'nun merceðinden Sicilya gerçeðini yansýtýyor. "Komiserin içine karýþtýðý otuz olayýn hepsi neyse ki kanlý deðil, gerçek olmayan hýrsýzlýklar, eþler arasýndaki sadakatsizlik, hafýza araþtýrmalarý gibi konular da var". Ýtalya'nýn; feodal iliþkilerin tümden tasfiye edilemediði ve Mafya'nýn neredeyse yasal bir güç sayýldýðý bu en geri kalmýþ bölgesinde yaþanan "gündelik" olaylar, herhalde polisiye kurgularda bulabilirdi en iyi temsilini. Kahramanýmýz ise tam bir filozof..! Sicilya'nýn, Sicilyalý'larýn ruhunu çok iyi tanýyor. Bir çok öyküde kafasýný yormuyor bile. Kadýn-erkek iliþkilerinin veya maddi çýkarlarýn insanlarý nelere sürükleyebileceðini farkýnda. Aslýnda, yüce bir adalet duygusu falan da yok Montalbano'nun. Suçlularý yakalamýþ olmaktan dolayý mutlu olmadýðý gibi, bazý cinayetler hakkýnda katile neredeyse hak veriyor. Çünkü o da bir Sicilyalý ve Sicilya'daki farklý adalet anlayýþýna inanýyor. Bir yönüyle, orta sýnýf Fransýz insanýnýn temsili olan ve detektifliði meslek kabul eden Maigret'i andýrýyor. Ancak Maigret kadar ciddi de deðil. Eðer bir akrabalýk aranýrsa, Montalbano'ya en uygun çözümleyici tipi olarak Borges'in Don Ýsiodore Parodi'sini gösterebiliriz. Camilleri'nin esprili hikayeleri ve hayat yorgunu komiseri, Borges'in Bustos Domesq müstearý ile yazdýðý polisiye öykülere çok yaklaþýyor. Çetin Altan'ýn "Rýza Beyin Polisiye Öyküleri" ile de benzerlikler kurulabilir. Polisiye tarihinde Ýtalyan, Ýspanyol ve Arjantin'li yazarlarýn farklý bir yeri var. Bu ülkelerin -Türkiye karþýlaþtýðýmýz olaylara çok benzeyen- toplumsal yaþama bulaþmýþ suçlarýný polisiye hikayelere döken yazarlarý, yeni ve canlý bir atmosfer kattýlar roman dünyasýna. Suç örgütleri ile iç içe girmiþ bir yaþantýyý ve bu yaþantýdan doðan toplumsal sorunu en derinden hisseden Ýtalya’da, L.Sciascia, A.Tabucchi, G.Scerbanesco gibi yazarlar, yeni akýmýn öncülüðünü yaptýlar. Andrea Camilleri, mizaha biraz daha aðýrlýk vererek ama L.Sciasca kadar Sicilyalý kanýyla katýlýyor onlarýn arasýna. Sicilya'nýn her toplumsal kesitinden, her meslekten, yaþlý, genç, kadýn, erkek, pek çok tip çizen yazar, klasik polisiyelerin aksine, dýþ mekanlarý, bu Sicilya kasabasýnýn sokaklarýný, evlerini son derece canlý bir biçimde canlandýrýyor. Sicilya hayatýna sinen þiddet, "Montalbano ile Bir Ay"da toplanan otuz hikayenin ana temasýný oluþturuyor. Camilleri'nini komiseri, klasik polisiyelerde olduðu gibi, ahlaki bir sorgulama yapmýyor suçlular hakkýnda. Ancak bu kez önemli bir fark var. Buradaki sorgulamayýþ, yazarýn meselesinin karmaþýk bir muammayý çözümleme amacýyla sýnýrlý kalmasýndan kaynaklanmýyor. Motalbano, suç iþleyen hemþehrilerini sorgulamayarak, Sicilya'da sürüp giden yaþamýn kendisini sorgulamýþ oluyor. Suçlar ve cinayetler, o topraklarýn yüzlerce yýllýk siyasi/toplumsal/ekonomik tarihini taþýyorlar çünkü... Polisiyelerin, “standartlaþmýþ, tek düze iþ hayatý ve günlük yaþamýn getirdiði sinir gerginliðini atmak iþlevini” sürdürdüðü romanlar hala yazýlýyor ve çok satmayý sürdürüyor. Ancak, polisiye romanýn çaðdaþ temsilcilerinin, belli kalýplar içinde cinayet oyunu oynamaktan sýyrýldýklarýný anlýyoruz. Ýtalyan, Ýspanyol ve Latin Amerikalý yazarlar, polisiye öykünün sürükleyici potansiyelini gündelik yaþamýn getirdiði siyasi, toplumsal, bireysel sorunlarý çarpýcý biçimde incelemek için kullanmaya baþladýlar. Artýk, polisiye türe dahil edilebilecek romanlarda, modern toplumun düþünce ve yaþam tarzlarýnýn sorgulanmasý, birey/toplum iliþkilerinin psikolojik sonuçlarý ve suçun toplumsal görüntüsü önem kazanýyor.

Last modified Tuesday, June, 04, 2024